'Hoe ik wil wonen? In een omgeving die zoveel mogelijk gewoon is.'

'Anderen ontmoeten is zó belangrijk'

De deelnemers aan het gesprek wonen allemaal in het wooncomplex. Op twee na; een echtpaar dat aan de overkant van de straat een gelijkvloerse koopwoning heeft, maar dat regelmatig in het complex is te vinden. Als vrijwilliger of als deelnemer aan activiteiten. Een aantal echtparen, een aantal alleenstaanden. Leeftijden lopen uiteen van 64 tot 75 jaar. Representatief voor de doelgroep waarvan Stam + De Koning meer wil weten? Op zich wel, maar het zijn wel de meest betrokken en mondige mensen die op de uitnodiging zijn ingegaan. De meest actieve ook, die hier vrijwel allemaal vrijwilliger zijn. In de leefbaarheidscommissie, activiteitencommissie, welkomstcommissie. Ze organiseren een gezellig etentje of muziekavond in de ontmoetingsruimte, bridgen, sjoelen, koersbal, jeu de boules, biljarten, kienen, gymclub, hobbyclub … Allemaal actief dus, “maar er zijn ook bewoners hier die je nauwelijks ziet. Sommigen omdat ze er geen behoefte aan hebben, maar ook bewoners voor wie het gewoon moeilijker is om naar buiten te gaan. Als het fysiek lastig is, halen we ze wel op. Maar als mensen echt niet willen, dan houdt het natuurlijk op.” Dat laatste is jammer, vinden onze gespreksgenoten, want juist het sociale contact, het ontmoeten van andere, is waar je zo’n behoefte aan hebt als je ouder wordt.

Pas verhuizen als het moét

Zonder moeite geven onze gesprekpartners een lijst met tips aan architecten en bouwers mee. 'Een tegelvloer zonder voegen. Dat is veel makkelijker schoon te houden. En rails om schilderijen op te hangen, zodat je niet in je muren hoeft te boren.' Het zijn slechts kleine details, maar ze maken wel het verschil. Zoals ook stopcontacten op 1.05 m in plaats van onder aan de plint. 'Weet je hoe lastig het op een gegeven moment wordt om door je knieën te gaan?' Naarmate je ouder wordt, word je ook kleiner. 'Dus waarom de spiegel op de badkamer niet wat lager gehangen? Het spionnetje in je voordeur, de keukenkastjes … het zou allemaal net iets lager moeten.'

Gelijksvloers met stip bovenaan

Oké, je beslist om anders te gaan wonen. Op een plek waar je beter vooruit kunt. Wat is dan je lijstje van eisen? Waar moeten je nieuwe woning en leefomgeving aan voldoen?

Allereerst zijn er de fysieke eisen. De belangrijkste: alles gelijkvloers. Begane grond of verdieping, dat maakt niet zoveel uit. Maar 'woonkamer, slaapkamer, badkamer, keuken … alles op één niveau. Zonder obstakels. Geen drempels, een inloopdouche zonder opstaande rand. Dat staat met stip bovenaan.' Wat ruimte betreft voldoen de 70 m2 en twee slaapkamers voor vrijwel iedereen prima. Een extra gemeenschappelijke logeerkamer wellicht, zoals je in sommige wooncomplexen ziet? 'Waarvoor? Ik leg mijn kleinkinderen toch niet ergens in het gebouw in een kamertje?'

Domotica nauwelijks op het verlanglijstje

Ouderen willen een beschermde, veilige omgeving. Een omgeving waar niet zomaar iedereen naar binnen loopt. Een goed video/toegangscontrole systeem is dan ook erg belangrijk. Maar dan wel een makkelijk, simpel te bedienen systeem, waarmee weinig mis kan gaan. Anders wordt het al gauw verwarrend. Dat is ook de reden waarom niet iedereen staat te springen om allerlei slimme domotica-toepassingen. Licht en gordijnen op afstand bedienen, met smartphone of tablet? 'Naarmate je ouder wordt, worden interactieve systemen ingewikkelder voor je. Bovendien wil ik zelf zoveel mogelijk blijven bewegen en nadenken. Als ik niet meer hoef op te letten of het licht uit is, de verwarming lager staat en de deur wel gesloten is, ga ik steeds mee vergeten.'

Géén tocht, géén optrekkende koude

Wat eveneens erg belangrijk blijkt, is goede isolatie. Ouderen hebben vaak de verwarming een graadje hoger staan; geen punt. Maar tocht en optrekkende koude zijn funest. Men wil graag een licht appartement met grote ramen, maar die moeten dan wel goed geïsoleerd zijn. En ook vloerverwarming vindt men geen overbodige luxe.

Doordachte details

Zonder moeite geven onze gesprekpartners een lijst met tips aan architecten en bouwers mee. 'Een tegelvloer zonder voegen. Dat is veel makkelijker schoon te houden. En rails om schilderijen op te hangen, zodat je niet in je muren hoeft te boren.' Het zijn slechts kleine details, maar ze maken wel het verschil. Zoals ook stopcontacten op 1.05 m in plaats van onder aan de plint. 'Weet je hoe lastig het op een gegeven moment wordt om door je knieën te gaan?' Naarmate je ouder wordt, word je ook kleiner. 'Dus waarom de spiegel op de badkamer niet wat lager gehangen? Het spionnetje in je voordeur, de keukenkastjes … het zou allemaal net iets lager moeten.'

Schuurtje om te sleutelen en te rommelen

De bewoners zijn enorm tevreden over hun thuis. Missen ze dan niets? 'Het is even wennen dat je niet zomaar vanuit huis je tuin in kunt lopen. Maar anderzijds scheelt het ook een hoop gedoe.' Wel wordt een hobbyruimte genoemd. Een plek waar je aan je fiets kunt sleutelen of hout kunt bewerken. 'Zeg maar het schuurtje dat je vroeger thuis had, waar je lekker wat kunt rommelen. Dat zou ik best willen en daar wil ik ook wel iets extra’s voor betalen.'

Alle voorzieningen bij de hand

Niet alleen de woning, maar ook de omgeving speelt een belangrijke rol bij de overweging hoe en waar men wil wonen. 'Dicht bij het bos, waar mijn vrouw lekker de hond uit kan laten. Dat was min of meer een huwelijkse voorwaarde,' lacht een van de gespreksgenoten. Meer algemeen wordt de nabijheid van winkels en andere voorzieningen genoemd. De huisarts, fysiotherapeut, kapper, pedicure … Goed openbaar vervoer, is in het kader van zelfredzaamheid heel belangrijk. Op veel plaatsen worden de zogenaamde buurtbusjes wegbezuinigd, weten onze deelnemers. Vrijwilligers die tegen een kleine vergoeding als groepstaxi willen optreden, met eigen vervoer of met een samen gekocht busje, vindt men een aardig alternatief. Niet dat deze vitale senioren daar direct gebruik van zouden maken, want ze rijden nog allemaal zelf auto. 'Die kunnen we onder kwijt in de inpandige parkeergarage. Van daaruit brengt de lift je veilig en comfortabel tot je voordeur. Ideaal.'

Meedoen en anderen ontmoeten

Als ouderen besluiten hun bestaande woning te verruilen tegen een meer comfortabel en op hun leeftijd afgestemd appartement, willen ze toch het liefste in hun eigen vertrouwde omgeving blijven wonen. Als het even kan in de buurt van familie en/of kinderen. In eigen stad, wijk of dorp. Gewoon, zoals voorheen. En dat is hier een belangrijke constatering; we wonen in een heel gewone omgeving, vinden de bewoners zelf. 'Niet anders dan een gewone straat of appartementencomplex. Dat is ook wat we willen.' Maar het is wel een omgeving waar veel te beleven valt. En ook dat is een belangrijk argument in het keuzeproces van ouderen. Ze zoeken een omgeving waar van alles te doen is en die stimuleert om actief te zijn en anderen te ontmoeten. 'Ik woonde voorheen in een straat met jonge gezinnen met kleine kinderen. Lijkt ideaal, maar als pa en ma werken en de kleintjes op het kinderdagverblijf zitten, valt er maar weinig te beleven.' Actief zijn is enorm belangrijk, daarover zijn de gesprekspartners het volmondig eens. 'Je ziet heel vaak de gezondheid achteruit gaan als mensen minder actief worden. Wat ouderen nodig hebben is een omgeving met veel activiteiten waaraan ze kunnen deelnemen en waar ze mensen kunnen ontmoeten. Of waar ze als vrijwilliger een betekenisvolle bijdrage kunnen leveren. Dat is zó belangrijk!'

Sociale controle

Wat sommige ouderen weerhoudt van het wonen in een complex voor gelijkgestemden, is de grootschaligheid. De sociale controle met zoveel ouderen bij elkaar. 'Maar dat is niet anders dan in een gewone straat. Daar komen de buren ook naar buiten om het bezoek dat aanbelt, te vertellen dat je niet thuis bent. Precies hetzelfde. Bovendien heeft die sociale controle ook zijn voordelen. Je weet dat er op je wordt gelet en dat geeft een veilig gevoel. Vandaar ook dat de beheerder hier elke morgen een welzijnsronde maakt langs alle bewoners. Even checken of alles goed met je gaat.'

Gewoon wonen in een gewone omgeving

Onze tafelgenoten weten dat elders ook appartementencomplexen voor 55-plussers zijn, waar je min of meer moet solliciteren. Men wil daar kennelijk een leefgemeenschap van mensen met min of meer dezelfde levensstijl. 'Ik zie dat niet zo zitten. Als je in een gewone straat in een rijtjeshuis woont, heb je toch ook niet voor het kiezen wie er naast je komt wonen?' En dat maakt het nogmaals duidelijk: ouderen willen zoveel mogelijk ‘gewoon’ wonen in een gewone omgeving. Een gelijkvloerse woning die rekening houdt met afnemende mobiliteit, prima. Maar het passeren van een bepaalde leeftijdsgrens wil nog niet zeggen dat je per definitie hulpbehoevend bent. 'Dus een klussendienst, boodschappenservice, centraal geregelde huishoudelijke hulp … allemaal leuk hoor, maar laat mij asjeblieft zo lang mogelijk gewoon mijn eigen zaakjes regelen. Gewoon zoals ik dat gewend ben!'